Hoe beïnvloeden organisaties politici (1)? De lobby

Nederland is een echte lobbycratie. Deze blog gaat over beïnvloeding. Hoe beïnvloeden organisaties politici en andere decision makers? Deel 1.

Wat doe je als je wél aan de knoppen wilt draaien, maar geen staatsgreep wilt plegen of politici wilt omkopen? Precies: lobbyen! In de praktijk noem je dat dan 'adviseren'. Er zijn zelfs ministeries waarbij het beleid alleen maar bestaat uit het compromis tussen oppositionele partijen: landbouw en milieu bijvoorbeeld. Maar let op: lobbyen kan soms ook té succesvol zijn. Zie Schiphol dat door de jaren heen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat zo ongeveer een privé lobbyorganisatie heeft gemaakt. De lobby overlaten aan het desbetreffende ministerie is wel het summum van beïnvloeding. Uniek is dat niet. In juli 2022 bleek uit gelekte documenten dat de Belastingdienst hand- en spandiensten verrichtte voor Uber.

standpuntbepalers

Je zou het niet zeggen als je Twitter erop naslaat, maar de meeste mensen vinden het knap lastig om over een onderwerp een standpunt in te nemen. En dat is het ook. Je overziet niet alles, kent niet alle ins & outs. Reken maar dat veel Britten voor het Brexit-referendum behoorlijk van de leg waren. En dat zouden continentale burgers ook zijn geweest bij de invoering van de Euro, als hun om een mening was gevraagd. Columnisten hebben een professionele mening, maar die hebben dan ook geen verantwoordelijkheid. Hooguit een artistieke. Ook de media hebben de neiging om zich professioneel op te winden. Media floreren bij meningen. Dat is hun handel. Kijk alleen al naar het groeiende leger standpuntbepalers als Peter R. de Vries, Jort Kelder, Rob de Wijk en Pauline Cornelisse. En dus extrapoleren media alles en iedereen. Windkracht 12 in een glas water. Om daar in hun commentaar vervolgens weer even hard tegenin te gaan.

public affairs en belangenorganisaties

Bedrijven, NGO’s, vakbonden, goede doelen en brancheorganisaties hebben ten opzichte van burgers één ding gemeen: het zijn organisaties. En organisaties hebben niet zozeer een mening maar nemen een standpunt in. Dat klinkt minder weifelachtig. Hoe organiseren organisaties dat innemen van een standpunt? In de eerste plaats door de krachten te bundelen en daar ook geld voor op tafel te leggen. Grote bedrijven laten de grote onderwerpen over aan belangenorganisaties als VNO/NCW en MKB Nederland, die je om een boodschap kunt sturen. Elke sector heeft in dit polderland op brancheniveau een vertegenwoordiging; denk aan LTO Nederland of een productschap, de vakbonden zitten in de FNV, de Federatie Nederlandse Vakbonden, universiteiten bundelen de krachten in de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten, verzekeraars in het Verbond van Verzekeraars, banken in de Vereniging van Banken, ziekenhuizen in de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, gemeenten in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, goede doelen in de Vereniging van Goede Doelen en - een goed voorbeeld doet immers goed volgen - Nederland telt 204 patiëntenorganisaties; allemaal belangenorganisaties. Den Haag wemelt ervan. En ja, ook de lobbyisten zelf hebben een beroepsvereniging: de BVPA.

belangenorganisaties en lobbyen

Organisaties besteden dus de meningsvorming uit aan een groep betaalde experts en lenen die vervolgens terug. En als het hele grote onderwerpen zijn zoals de vennootschapsbelasting of de relatie tussen Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, dan is daar nog altijd het DTIB-netwerk. De Dutch Trade and Investment Board (DTIB) bestaat uit ruim zestig grote bedrijven, 30 belangenorganisaties en vijf ministeries. Een soort structurele polderlobby die meepraat over het beleid en meeschrijft met de wetgever. Daarin is de DTIB niet uniek. De banken-lobby praat hier met het kabinet als de regering de bankregels wil aanscherpen. En vervolgens schrijven de banken mee aan de regelgeving die op henzelf van toepassing is. Net als de tabaksindustrie die overlegt met het kabinet hoe ze zelf moet worden bestreden. Een andere vorm van beïnvloeding is het sponsoren van politieke partijen zoals dat in Frankrijk, Italië en Duitsland gebeurt. Als de gesponsorde partij de verkiezingen wint, is het payback time. Dat terugbetalen gaat bijvoorbeeld in de vorm van (fiscaal) beleid. Maar hoe behartigen dit soort vertegenwoordigende organisaties dan de belangen van hun leden? Lees verder in Hoe organisaties politici beïnvloeden; deel 2

Bob Duynstee is een ervaren communicatieadviseur. Hij studeerde rechten aan de UvA. Na zijn studie schreef hij van 1990 - 2000 voor diverse landelijke kranten. Bob heeft ruime ervaring met position papers en opiniestukken.

Hoe beïnvloeden organisaties politici (2)? De kneepjes van het vak

Hoe beïnvloeden organisaties politici (3)? Praktijkvoorbeelden