Position paper maken (2); de inhoud

In dit deel van de position paper gaat het om de inhoud. Hoe stel je die samen? Dat hangt af van de vraag voor wie de position paper is bedoeld: beleidsmakers, een specifieke doelgroep of de publieke opinie? Dat maakt uiteraard niet uit voor de standpuntbepaling zelf, maar wel voor de manier waarop je de standpuntbepaling onder woorden brengt. Een position paper voor beleidsmakers mag niet alleen, maar moet juist wetenschappelijk objectief, puur rationeel, goed onderbouwd en feitelijk zijn. Het niveau van detaillering ligt dan een stuk hoger of dieper. Een position paper om de publieke opinie te beïnvloeden is globaler en doet ook een beroep op de verbeelding en op de stijl van argumenteren. Toch zijn er stappen die je altijd gaan nemen.

Om te beginnen maak je een probleemverkenning of probleemanalyse. Daar wil je later in het proces niet op hoeven terug te komen: waar gaat het precies over? Welke gevolgen kan dat hebben? Waarom maakt jouw organisatie zich daar druk om? Dat is de zoektocht naar de position en dat betekent researchen, uitvragen, interviewen, verzamelen, ordenen en structureren. Je begint dus met de contouren voor de position voor de paper boven water te hijsen. En als je die eenmaal in beeld hebt, vraag je je kritisch-objectief af wat de hoofdlijn van je betoog wordt (het overtuigingsnarratief) en met welke argumenten je de tegenargumenten onschadelijk gaat maken.

Probeer dat anders eerst eens puntsgewijs op te stellen: thesis of stellingname, relevantie van het onderwerp, oriëntatie op de tegenargumenten, tegenwerpingen op de tegenargumenten (die daarmee dus impliciet pleiten voor de eigen zienswijze), argumentatie op het eigen standpunt en de conclusie waarin je het belang van de eigen opvatting nog een keer in andere woorden benadrukt en eindigt met een opvolging of actieplan: wat moet er nu concreet gebeuren? Vervolgens ga je dat schema aankleden met onderbouwing, met argumenten en met de juiste data, waarbij je uiteraard steeds kijkt naar oppositionele standpunten waartoe je je met jouw positie verhoudt. Dat doet de adressant tenslotte ook. Overtuigend wil dan zeggen dat je met logische, zuivere en valide argumenten de eigen positie onderbouwt en met feitelijke, kritische en wetenschappelijke argumenten het oppositionele standpunt aanvalt. Met open vizier. 

Door je op de hoofd- en verhaallijn te concentreren, wordt ook de lijn van je betoog duidelijker. Laten we eens kijken naar de familie van de position paper: het opiniestuk, de column, het essay, het manifest en de open brief. Opiniestukken in een krant hebben vaak een voorgeschreven lengte van bijvoorbeeld 600 of 800 woorden, dat is een derde meer dan een A4. Een meer persoonlijke mening zien we in de column, die flamboyant, hyperbolisch, vlammend of bijtend moet zijn. Het essay is langer (want beschouwender) en vraagt dan weer in stilistisch opzicht meer van de auteur. Een bijzondere vorm van de position paper is de open brief. Zo'n brief, feitelijk een gekochte ruimte in een landelijke krant - kent vaak een lengte van tussen de 600 en de 900 woorden. Zie bijvoorbeeld de open brief van 34 hoogleraren en milieuvoorvechters tegen het initiatief van Shell om een grote plastic fabriek te beginnen in de VS. Daar kan een bedrijf als Shell dan weer met een open brief op reageren. Open brieven worden rond Prinsjesdag ook gericht aan het kabinet om daarmee de geesten rijp te maken voor een plan, visie of idee of om een alternatief geluid te laten horen. Hou er wel rekening mee dat position papers richting externe doelgroepen als de politiek, de media en publieksgroepen minder om inleiding en toelichting vragen en juist meer om de uitgesproken oplossing. Dus niet om de hete brij heen draaien, maar recht op doel af!   

Een position paper gaat soms - vóórdat de publiciteit wordt gezocht - naar beleidsmakers op het betreffende ministerie, naar specifieke Kamerleden, naar een Kamercommissie of naar Europese parlementariërs en/of naar brancheorganisaties. Mooi als dat in een notendop kan, maar dat gaat niet altijd lukken en met een adequate samenvatting is dat ook niet altijd nodig. Meestal heeft zo'n position paper de vorm van een uitgebreide brochure of een aangekleed rapport. Probeer in elk geval hoofdzaken (position) en bijzaken (bijlagen) te scheiden. Vraag je af tot hoeveel cijfers achter de komma verdieping bij de onderbouwing nodig is. Relevantie is minstens zo belangrijk als detaillering. Een position paper tégen of vóór een voorgenomen stelselwijziging in het onderwijs, de pensioenen of de zorg kan de omvang krijgen van een lijvig rapport. Maar ook dan zul je een samenvatting moeten kunnen maken en daar is een narratief of verhaallijn voor nodig. Want als je niet in staat bent om op één A4 te vertellen waarom je vóór of tégen bent (het narratief), zul je ook niet gauw de handen op elkaar krijgen voor een betoog van 60 pagina's, ook al zijn politici, Kamerleden en journalisten gewend om te lezen. Dus beperk je zoveel mogelijk tot de hoofdlijnen en binnen de hoofdlijn vooral tot de oplossing. Door je daartoe te beperken, krijg je steeds beter zicht op het narratief.