Honouring the past, delivering the future

De faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam (UvA Economics and Business) werd in 1922 opgericht als zesde faculteit. Mercator sapiens, een zinnebeeldig figuur, heeft de faculteit vanaf het begin geïnspireerd. De Wijze Koopman werd op 9 januari 1632 door Caspar Barlaeus voor het eerst ten tonele gevoerd in een nog altijd tot de verbeelding sprekende rede. Die figuur hebben wij als rode draad in de uitgave genomen.

Terug in de tijd

Het boek bestaat uit drie delen. Rode draad: de Mercator sapiens. Dat vraagt om een korte uitleg. Op donderdag 8 januari 1632 opent het Athenaeum Illuste, de voorloper van de Universiteit van Amsterdam, haar deuren met een inaugurele rede van Gerard Vossius. Vossius wijst in zijn beroemde rede op het belang van de geschiedenis. Door de geschiedenis te kennen, zegt Vossius, kunnen we leren hoe het ons kan vergaan als we jaloers, op geld belust, nonchalant, vrekkig, moedig of juist laf zijn.

De volgende dag is het rostrum aan Caspar Barlaeus. Barlaeus (zie afbeelding) was zo mogelijk een nog briljanter spreker dan Vossius. Zijn lezing gaat de geschiedenis in als Mercator sapiens, de Wijze Koopman. In de Agnietenkapel, in een zaal vol met een eerste generatie puissant rijke Amsterdamse kooplieden, gekleed in stemmig zwart om vooral soberheid en ernst uit te drukken, in een stad die op dat moment het centrum van de wereldhandel is, houdt hij zijn gehoor voor dat kennis de handel van de koopman ten goede komt. Kennis van zeeroutes, kennis van navigatie-apparatuur, kennis van landen, hun volkeren en hun talen, hun producten, wetten en gebruiken. Vervolgens wijst de spreker zijn gehoor op het belang van deugden. Ook die komen de handel van de koopman ten goede: eerlijkheid, spaarzaamheid, reflectie, prudentie, vrijgevigheid, betrouwbaarheid.

Barlaeus heeft het over de filosoof als koopman en de koopman als filosoof en houdt zijn gehoor voor dat een machtige en trotse stad ook een centrum van kennis en wijsheid moet willen zijn. Deze rede inspireerde de oprichters van de faculteit bijna 300 jaar later. 

Honouring the past

Het eerste, rijk-geïllustreerde deel, getiteld Honouring the past, bestaat uit een institutioneel-historische beschrijving van honderd jaar faculteitsgeschiedenis, waarbij de auteur, Johan Joor, ook ingaat op de voorgeschiedenis en de oprichting van de Universiteit van Amsterdam. De geschiedenis van de 100-jarige faculteit is verdeeld over twee episodes: de eerste 75 jaar op basis van voornamelijk archiefonderzoek en de laatste 25 jaar op basis van interviews. Joor concentreert zich in zijn deel op vier sleuteljaren: 1922, 1947, 1972 en 1997. Dat zijn sprongen van steeds 25 jaar en hoewel enigszins arbitrair, wel net de jaren waarlangs de auteur de ontwikkelingen op en rond de Faculteit over die eerste 75 jaar mooi kan schetsen.

Bovendien vallen de jaren steeds samen met een opvolgende generatie hoogleraren, een uitgebreider onderwijsportfolio, een verdere stand van de economische wetenschap, een veranderende maatschappelijke context en een hogere organisatiegraad van de faculteit zelf. Thema's zijn hier: de groei, emancipatie, verhouding tussen onderwijs en onderzoek en internationalisering. Voor de beschrijving van de laatste 25 jaar op basis van interviews door Jule Hinrichs, is gekozen voor een thematische aanpak in plaats van een chronologische. De thema's die Hinrichs belicht zijn: globale ontwikkelingen, reorganisatie, groei en stand van zaken. Door de interviews biedt dit deel een levendige beschrijving van de recente ontwikkelingen van en op de faculteit.  

Om de overgang in schrijfstijl van de eerste 75 jaar op basis van archiefonderzoek naar de laatste 25 jaar op basis van interviews te verzachten, is een fotodeel ingeruimd over het dagelijks leven op de faculteit. De foto's zijn gemaakt door Monique Kooijmans. 

Wat staat Mercator Sapiens nu te doen?

In deel 2 geven we de Mercator sapiens actuele betekenis door de vraag te stellen: wat is wijsheid in het licht van de uitdagingen waar we ons als mensheid anno 2022 voor gesteld zien? Dan gaat het om leiderschap, ecologische, sociale, maatschappelijke, verdelings-, financiële en monetaire vraagstukken. In al die vraagstukken zit een sterke economische en bedrijfskundige component. De vraag is dan: wat staat Mercator sapiens vandaag de dag te doen? Wat kan de economische en bedrijfskundige wetenschap bijdragen aan de uitdagingen van vandaag?

In de voetsporen van Barlaeus

In dit deel van het boek, getiteld ‘In de voetstappen van Barlaeus’ legt journalist Rob Hartgers deze vraag voor aan tien internationaal gerenommeerde economen en bedrijfskundigen. De interviews die allemaal beginnen met Dear Mercator sapiens, zijn full quote uitgewerkt om zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke betekenis te blijven: ‘Brieven aan de Mercator sapiens’. De economen en bedrijfskundigen die aan het woord komen zijn: Branko Milanovic, Ann Pettifor, Paul Schoemaker, Deirdre McCloskey, Dani Rodrik, Diane Coyle, Manfred Kets de Vries, Shoshana Zuboff, Joel Mokyr en Anita Elberse. Portretten door Anje Jager. 

Review

'Bob Duynstee skillfully managed the whole process of delivering the book on time and within budget, no easy task in times of pandemic.'

Han van Dissel, dean of the Faculty of Economics and Business UvA

Jubileumboek 'Honouring the past, delivering the future'

Jubileumboek voor de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Vormgeving Monique Smulders. Auteurs: Johan Joor, Jule Hinrichs, Rob Hartgers, fotografie Monique Kooijmans. Concept & Realisatie 1001.

Terug in de tijd

Op donderdag 8 januari 1632 opent het Athenaeum Illustre, de voorloper van de Universiteit van Amsterdam, haar deuren met een inaugurele rede van Gerard Vossius. Vossius wijst in zijn beroemde rede op het belang van de geschiedenis. Door de geschiedenis te kennen, zegt Vossius, kunnen we leren hoe het ons kan vergaan als we jaloers, op geld belust, nonchalant, vrekkig, moedig of juist laf zijn.

De Wijze Koopman

De volgende dag is het de beurt aan Caspar Barlaeus. Barlaeus was zo mogelijk een nóg briljanter spreker dan Vossius. Zijn lezing gaat de geschiedenis in als Mercator sapiens, de Wijze Koopman. In de Agnietenkapel, in een zaal vol met een eerste generatie puissant rijke Amsterdamse kooplieden, gekleed in stemmig zwart om vooral soberheid en ernst uit te drukken, in een stad die op dat moment het centrum van de wereldhandel is, houdt hij zijn gehoor voor dat kennis de handel van de koopman ten goede komt. Kennis van zeeroutes, kennis van navigatie-apparatuur, kennis van landen, hun volkeren en hun talen, hun producten, wetten en gebruiken. Vervolgens wijst de spreker zijn gehoor op het belang van deugden. Ook die komen de handel van de koopman ten goede: spaarzaamheid, eerlijkheid,

reflectie, prudentie, vrijgevigheid, betrouwbaarheid.

Barlaeus heeft het over de filosoof als koopman en de koopman als filosoof en houdt zijn gehoor voor dat een machtige en trotse stad ook een centrum van kennis en wijsheid moet willen zijn. Deze rede inspireerde de oprichters van de faculteit bijna 300 jaar later, reden waarom we Mercator sapiens een centrale plek hebben gegeven in de uitgave, met name in het deel dat gaat over het heden en het deel dat over de toekomst gaat.

Honouring the past

Het eerste, rijk-geïllustreerde deel, getiteld Honouring the past, bestaat uit een institutioneel-historische beschrijving van honderd jaar faculteitsgeschiedenis, waarbij de auteur, Johan Joor, ook ingaat op de voorgeschiedenis en de oprichting van de Universiteit van Amsterdam. De geschiedenis van de 100-jarige faculteit wordt beschreven aan de hand van vijf sleuteljaren: 1922, 1947, 1972, 1997 en 2022. Dat zijn sprongen van steeds 25 jaar.

Deze sleuteljaren vallen steeds samen met een opvolgende generatie hoogleraren, een uitgebreider onderwijsportfolio, een verdere stand van de economische wetenschap, een veranderende maatschappelijke context en een hogere organisatiegraad van de faculteit zelf. Thema's zijn hier: de groei, emancipatie, verhouding tussen onderwijs en onderzoek en internationalisering. Voor de beschrijving van de laatste 25 jaar op basis van interviews door Jule Hinrichs, is gekozen voor een thematische aanpak in plaats van een chronologische. De thema's die Hinrichs belicht zijn: globale ontwikkelingen, reorganisatie, groei en stand van zaken. Door de interviews biedt dit deel een levendige beschrijving van de recente ontwikkelingen van en op de faculteit.  

Het eerste jaar, 1922, schreven zich 35 studenten in waarvan 5 vrouwen.

Opbouw van de tentoonstelling i.s.m. Monique Smulders en Bart van der Linden.

Dagelijks leven op de faculteit

Om de overgang in schrijfstijl van de eerste 75 jaar op basis van archiefonderzoek naar de laatste 25 jaar op basis van interviews te "verzachten", is een fotodeel ingeruimd over het dagelijks leven op de faculteit. De foto's zijn gemaakt door Monique Kooijmans. 

Wat staat Mercator Sapiens nu te doen?

In deel 2 geven we de Mercator sapiens actuele betekenis door de vraag te stellen: wat is wijsheid in het licht van de uitdagingen waar we ons als mensheid anno 2022 voor gesteld zien? Dan gaat het om moreel en politiek leiderschap, om ecologische, sociale en maatschappelijke vraagstukken, om de mondiale verdeling van welvaart, inclusief de financiële en monetaire aspecten. In al die vraagstukken zit een sterke (macro-)economische component. De vraag is dan: wat staat Mercator sapiens vandaag de dag te doen? Wat kan de economische wetenschap bijdragen aan de uitdagingen van vandaag?

In de voetsporen van Barlaeus

In dit deel van het boek, getiteld ‘In de voetstappen van Barlaeus’ legt journalist Rob Hartgers deze vraag voor aan tien internationaal gerenommeerde economen en bedrijfskundigen. De interviews die allemaal beginnen met Dear Mercator sapiens, zijn full quote uitgewerkt om zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke bedoeling te blijven: ‘Brieven aan Mercator sapiens’. De economen en bedrijfskundigen die aan het woord komen zijn: Branko Milanovic, Ann Pettifor, Paul Schoemaker, Deirdre McCloskey, Dani Rodrik, Diane Coyle, Manfred Kets de Vries, Shoshana Zuboff, Joel Mokyr en Anita Elberse. Portretten door Anje Jager. 

Delivering the future; Foto Monique Kooijmans

Delivering the future

Dat brengt ons bij het derde en laatste deel van deze uitgave: Delivering the future. Want als dit dan de uitdagingen zijn waar Mercator sapiens zich anno 2022 voor gesteld ziet, mag hij dan zijn hoop vestigen op de huidige generatie studenten? Wat zijn hun idealen en wat verwachten ze van de toekomst? Hoe ervaren ze het studeren aan de faculteit in deze bijzondere tijd?

Om daar een beeld van te krijgen zijn gesprekken gevoerd met Nederlandse en internationale studenten. Met de oogst van die gesprekken schetst de auteur, Rob Hartgers, een levendig generatieportret. Daar komt een beeld uit naar voren van jonge mensen die gedreven en bevlogen op zoek zijn naar een balans tussen ambities en idealen. Maar anders dan de generatie van hun ouders willen ze de wereld van binnenuit verbeteren. Dat lijkt op een benadering die de Mercator sapiens wel zou appreciëren. Barlaeus zou trots zijn geweest!

Samenvattend

Honouring the past, delivering the future; in the footsteps of Barlaeus

• 100 years University of Amsterdam Economics and Business

• Opdrachtgever: Prof. Han van Dissel, Decaan FEB

• Auteurs: Johan Joor, Jule Hinrichs, Rob Hartgers

• 368 pagina's

• Engelstalig

• Rijk-geïllustreerd

• Oplage 1e druk: 4.000 exx.

• ISBN 978-90-821836-7-2

Review

'Bob Duynstee skillfully managed the whole process of delivering the book on time and within budget, no easy task in times of pandemic.'

Han van Dissel, dean of the Faculty of Economics and Business UvA