RIDDERS IN DE BIJLMER; JUBILEUMBOEK BIJLMER 750 JAAR

Jubileumboek in de vorm van een wandeling door de geschiedenis van Amsterdam Zuidoost. Bedoeld om bewoners en kandidaat-bewoners te verbinden met een gebied waarvan vaak wordt gedacht dat het pas sinds de jaren zeventig bestaat. NOT! Floris V ging hier al met valken op reigers jagen. Het boek was de kroon op een investering van bijna 2 miljard euro in de Bijlmer sinds 1995 en heeft een flinke impuls gegeven aan de populariteit van Amsterdam Zuidoost.

Het boek 'Ridders in de Bijlmer' gaaf een flinke impuls aan de populariteit van Amsterdam Zuidoost.

Samenwerking met de auteur

Master in Stedelijk Ontwerp en Ruimtelijke Ordening Evert van Voskuilen was van 1987 tot 2013 stedenbouwkundige in dienst van Zuidoost. Hij kent het gebied als geen ander. Maar dat betekent niet ook automatisch dat zo'n specialist ook meteen een boek voor een breed publiek kan schrijven. En dat was wel wat het bestuur van het stadsdeel wilde. Dat vraagt om coaching, begeleiding en eindredactie. De kunst is om een vakspecialist niet het gevoel geeft dat je diens expertise tekort doet. Dat heeft Evert van Voskuilen gene moment gehad. Integendeel.

Het boek werd bewust ingezet als een promotiecampagne voor het gebied.

Ridders in de Bijlmer; hoe het ooit begon

Op die manier kwam het boek 'Ridders in de Bijlmer' hoofdstuk voor hoofdstuk tot stand. De centrale vraag was: wat weten bewoners en mensen die zich oriënteren op een woning in de Bijlmer eigenlijk van de geschiedenis van dit gebied af? Het boek 'Ridders in de Bijlmer' neemt je mee op een wandeling door die geschiedenis. Die begon helemaal niet pas in het midden van de vorige eeuw, zoals bijna iedereen die er woont lijkt te denken, maar gaat terug tot voor de 10e eeuw. Hier zwoegden in een vorig leven de eerste kolonisten op het deinende veen terwijl ze probeerden om het kletsnatte gebied tenminste nog een béétje droog te krijgen.

Het boek 'Ridders in de Bijlmer' kreeg ook ruime aandacht van Diewertje Blok op televisie.

Oorsprong van de 'Gijsbrecht van Aemstel'

Toen dat in de 10e eeuw enigszins gelukt was, kwamen de eerste boeren die er met wisselend succes een moeizaam bestaan probeerden op te bouwen. En hop, daar verschenen vanaf de 11e eeuw de ridders op het toneel die in het Reigersbos op valkenjacht gingen. Met name reigers vielen in de smaak. Vonden ze héérlijk, die ridders. Met name het "smout van de scire reiger" (het vet van de blauwe reiger). En als ze niet achter reigers aan zaten, vochten ze gedurende de 11e en 12e eeuw oorlogen uit om het strategisch gelegen gebied dat als een buffer lag tussen het land waar de bisschop van Utrecht het voor het zeggen had en dat van de graven van Holland. Generatie op generatie werden de Heren van Amstel door hun heer, de bisschop van Utrecht, aan hun voeten achter een paard naar Utrecht gesleept omdat ze weer eens hadden geprobeerd om gebied van de bisschop in te pikken. Vondel baseerde er zijn Gijsbrecht van Aemstel op.

Ridders in de Bijlmer kreeg met 2 volle pagina's ook ruime aandacht in NRC, in Het Parool en in Ons Amsterdam.

Buitenhuizen

Ridders in de Bijlmer vertelt het verhaal van Zuidoost en wat er aan voorafging vanuit een ruimtelijk perspectief. De auteur voert de lezer op de trekschuit mee langs 17e en 18e eeuwse buitenplaatsen van gefortuneerde Amsterdammers die hier tegen elkaar opbouwden: lusthoven met Italiaanse, Franse en Engelse tuinen die geen einde leken te kennen. Van dat verleden is bijna niets meer over. Het gebied bleek te nat en de gefortuneerde Amsterdammers zochten het wat hoger en dus verderop: aan de Vecht. Iets verder met de trekschuit. De buitenhuizen werden een voor een afgebroken en verplaatst. De auteur gunt ons een kijkje in de spelonken van muffige, donkere forten die samen de stelling van Amsterdam vormden en maakt ons deelgenoot van de stedenbouwkundige discussies die bij de bouw, sloop en vernieuwing van de Bijlmer een rol hebben gespeeld. Toen in de 19e eeuw het water beter onder controle kon worden gehouden, streken er opnieuw boeren neer, maar lekker boeren werd het daar nooit.

Uiteindelijk werd een handvol boerenfamilies in de jaren zestig van de vorige eeuw door de gemeente uitgekocht. Zo is Cor van Zadelhoff zijn carrière begonnen. Dat prachtige verhaal staat ook in het boek. Met de komst van de Bijlmer verdween de geschiedenis onder een metersdikke laag bouwzand waarop de grootste wijk zou verrijzen die Nederland ooit vanaf de tekentafel gebouwd zag worden.

Vooraanzicht van de rijk geïllustreerde uitgave. Foto Vinger.

Hoe de Bijlmer uit zijn as herrees

Ridders in de Bijlmer vertelt beeldend het verhaal van Zuidoost en wat er aan voorafging vanuit een ruimtelijk perspectief. Uiteraard verhaalt het boek over de planvorming en aanleg van de Bijlmer. We lezen waarom deze exponent van de maakbaarheid mislukte en hoe de Bijlmer vanaf midden jaren negentig uit de as herrees. Maar hoe fier en anders dit bijzondere stadsdeel er nu ook bij staat, met een enorme variëteit aan ruimte en woonvormen, de beeldvorming onder veel mensen buiten het gebied is nog altijd omgeven met negatieve vooroordelen. Dat niets minder waar is, laat dit boek op een prachtige manier zien. De uitgave heeft dan ook een flinke impuls gegeven aan de identiteit en het imago van dit bijzondere gebied.

Dat het er tegenwoordig zoveel beter voor staat, komt niet alleen door de stedelijke metamorfose maar ook omdat zoveel bewoners zich inspannen  en bekommeren om anderen. Daaruit ontstond het idee om bij de presentatie van het boek een aantal iconen uit de Bijlmer tot 'Ridder van de Bijlmer' te slaan. Dat is daarna enige jaren een traditie gebleven.

Ridders in de Bijlmer

SBN/EAN: 978-90-9028685-3

360 p's en hard cover

Opdrachtgever: Stadsdeel Zuidoost, gemeente Amsterdam

Initiatief: Emile Jaensch

Auteur: Evert van Volkuilen

Interviews: Karin Wesselink

Eindredactie: Bob Duynstee

Beeldredactie: Evert van Voskuilen i.s.m. Vinger

Opmaak: Vinger

Concept & Realisatie: 1001

1001 heeft zich snel ingeleefd in het onderwerp. Ze hebben een team gesmeed en ‘Ridders in de Bijlmer’ heeft lokaal en landelijk mooie publiciteit gekregen.’

Emile Jaensch, Dagelijks Bestuurder Stadsdeel Amsterdam Zuidoost

'Bijlmer echt ouder dan 1968! Maar het lijkt wel of dit deel van Amsterdam voor de discussies over de bouw helemaal niet bestond. Die voorgeschiedenis was er wel en Evert van Voskuilen heeft die na grondig onderzoek helder en boeiend opgeschreven. …… Intussen is dit wel het eerste boek over de volledige geschiedenis van Zuidoost, van de prehistorie tot nu. En nog een goed boek ook.'

Peter-Paul de Baar, hoofdredacteur Ons Amsterdam

'Het idee van 'Ridders in de Bijlmer' kreeg een mooi vervolg toen op de presentatie van het boek de eerste bewoners van de Bijlmer tot 'Ridder van de Bijlmer' werden geslagen. Het ging om mensen die zich sociaal of maatschappelijk hadden ingezet voor anderen (jongeren, ouderen, sociaal zwakkeren etc.). Een prachtig voorbeeld van waartoe de titel van een boek kan leiden.'   

Emile Jaensch, Dagelijks Bestuurder Stadsdeel Amsterdam Zuidoost