Lijntekeningen; de aanleg van de IJtram in 11 persoonlijke verhalen

Lijn 26 (de IJtram) verbindt Amsterdam CS met IJburg en knoopt het oude aan het nieuwe land vast. Een prachtige design-line met de strakke lay-out en met de Enneus Heermabrug als eye catcher. Maar de aanleg van 'een zwaar stuk infrastructuur' als de Piet Heintunnel had nogal wat voeten in de aarde.

Lijn 26 (IJtram) is architectonisch een prestigeproject dat markering verdiende. Lijntekeningen werd in 2005 aangeboden aan minister Karla Peijs ter gelegenheid van de ingebruikstelling van de IJtram. Deze lijn was niet -zoals alle lijnen daarvóór- door het GVB aangelegd, maar door het Projectmanagementbureau Amsterdam. Dat alleen al bood genoeg springstof voor een goed verhaal. Door het verhaal over de aanleg in 11 interviews van heel dichtbij te beschrijven aan de hand van persoonlijke interviews, kon iedereen de aanleg als het ware zelf meebeleven.

De IJtram is ook een lijn door de tijd. De eerste planvorming dateert al van 1984 toen de eerste ideeën ontstonden voor een IJ-as als contrapunt voor de Zuidas. Maar vervolgens werd de lijn 'afgewaardeerd' van metro naar sneltram. En waarom konden er dan toch twee fietsen in de tram mee? Hoe is die rare knik in de Piet Heintunnel terecht gekomen? Hoe hebben partijen samengewerkt (of juist niet), welke emoties speelden er allemaal mee en hoe gingen spelers als architect en opdrachtgever daarmee om? Daarover gaat deze gelegenheidsuitgave die de aanleg van de IJtram in 11 persoonlijke verhalen schetst.

Veiligheidssystemen

Behalve de lijn door de tijd, duikt het verhaal op onderdelen ook de diepte in. Zo had het treinongeluk in de tunnel van Kaprun in 2000 bijvoorbeeld behoorlijke impact op het veiligheidssysteem in de Piet Heintunnel. Dat leidde tot aanzienlijke vertraging. Maar het was ook voor de eerste keer dat niet het GVB op de bok zat, maar het Projectmanagementbureau (PMB); wat doet dat met de samenwerking tussen partijen? Voor het PMB was deze lijn qua design een prestigeproject. Prachtige verhalen die een breder publiek verdienden. En daar kregen we alle ruimte voor.  We gingen op zoek naar het echte verhaal achter de tekeningen en de documentatie.

Relatiegeschenk

Het boekje - eigenlijk een verhalende evaluatie - werd ingezet als relatiegeschenk. Hoofdrolspelers blijken keer op keer verheugd als ze na zo intensief samengewerkt te hebben ook eens professioneel én persoonlijk terug kunnen kijken op de hele gang van zaken. En dat soort inside-out verhalen zijn ook voor buitenstaanders heel leuk om te lezen; tenminste als je de emoties invoelbaar maakt en tegelijkertijd de vakkennis en professionaliteit van personen en partijen laat zien.

'Leg die buis maar aan de zuidkant'

Frits Brink aan het woord

'Wij werden als 'ondergrondse' geconfronteerd met het voortschrijdend inzicht van de bovengronds werkende stedenbouwkundigen. Die wilden bij nader inzien via de Piet Heintunnel de Ring A10 toch verbinden met de Centrumring. Maar de aansluitende tunnelelementen waren toen al gebouwd. En wie halverwege de uitgangspunten verandert, heeft achteraf de verkeerde tunnel gebouwd, want dan hadden we die trambuis waarvan voor de bouw werd gezegd 'leg die buis maar aan de zuidkant', beter aan de noordkant kunnen leggen. Nu moest de IJ-tram onder het wegdek door. Ik zeg: als zo'n zwaar stuk infrastructuur als de Piet Heintunnel er eenmaal ligt, moet je dat gewoon als een gegeven beschouwen. Van daaruit ga je bovengronds verder denken. Vergeet niet dat het enige dat ooit overblijft niet de gebouwen zijn, maar de infrastructuur. Maar het liep dus anders. Slapeloze nachten kreeg ik er van.'

Frits Brink was projectleider voor de Piet Heintunnel

Lijntekeningen; de aanleg van de IJtram in 11 persoonlijke schetsen

90 P's, soft cover

Opdrachtgever: Projectmanagementbureau gemeente Amsterdam

Initiatiefnemer: Jan Elderhorst

Auteur: Bob Duynstee

Opmaak: Design Firm