Advies · 12. januari 2016

8 Tips voor leiders uit de wereld van storytelling

Verhalen vertellen is Chefsache. De strategie uitleggen, je visie geven, een standpunt verdedigen, de workforce bezielen, het waarom van een verandering toelichten. Acht tips voor leiders uit de wereld die storytelling heet.

1. LEIDERSCHAP EN DE CORPORATE STORY

Duik in geschiedenis van de organisatie. Elke leider van elke organisatie wordt nu en dan geconfronteerd met de grote trage vragen van de organisatie voor de corporate story: wie zijn we, waar staan we voor, wat is de bedoeling precies en waar zijn we op weg naartoe? Het is de taak van de leider om daarop antwoorden te formuleren en die antwoorden ook uit te dragen. Bovendien is elke leider eerst en vooral erfgenaam van het beleid van voorgangers. Probeer een eigen visie te ontwikkelen op de ontwikkeling van de organisatie, een die betekenisvol is voor het evolutionaire doel en de verandering waar de organisatie voor staat.

2. leiderschap en verandering

Wat de interne monoloog is voor een mens, is de corporate conversatie voor een organisatie. En net als dat bij ons deze innerlijke monoloog actief wordt in situaties die er in ons leven toe doen, moet ook de corporate conversatie gevoerd worden op momenten die er in het leven van een organisatie toe doen. Verandering is zo'n moment. Het leiderschap moet die corporate conversatie mogelijk maken. Vervolgens is het de rol van communicatie om, in nauw contact met het verander-team, de conversatie rondom de verandering (ontwikkeling of beter nog 'evolutie') te positioneren, te structuren, te faseren en te modereren. Op die manier ontwikkel je een 'verander-taal' en als je het dan eens bent over de woorden, ben je het ook eens over de inhoud.

3. LEIDERSCHAP EN TEGEN-VERHALEN

In elke organisatie zingen ook tegen-verhalen rond. Deze untold stories zijn minstens zo bepalend voor de cultuur in de organisatie als de officiële verhalen die rondgaan. En de cultuur is weer bepalend voor de mate waarin je een veranderingsproces kunt realiseren. Tegen-verhalen kennen narratieven als: 'Onze collega's zijn nog niet zover', 'Daar hebben we geen tijd voor', Dat hebben we eerder al geprobeerd, maar dat werkt niet', 'Wat doen we hier eigenlijk niet goed?', 'Je kunt hier maar beter niks doen wat niet wordt gevraagd, want dan loop je alleen maar een risico', 'Dat doen we eigenlijk al', 'Geef ons eerst de middelen'. Bedenk dat zo'n onderstroom volstrekt normaal is als je de nadruk gaat leggen op de bovenstroom. Het is een uitdrukking van angst. Veranderingen scheppen nu eenmaal verwachtingen en bedreigingen. Verwachtingen die niet nagekomen worden, scheppen teleurstellingen. Bedreiging die niet geadresseerd worden, schept onzekerheid: wat betekent dit voor mij? Maak vanaf het begin duidelijk wat een verandering op afdelingsniveau met zich gaat meebrengen en concentreer je bij de communicatie rondom de verandering vooral op een narratief van geloof, hoop en verwachting.

Coaching Effectief Communiceren in een Zakelijke Omgeving met waardebepaling achteraf.

4. LEIDERSCHAP EN DE HEILIGE GRAAL

No pain, no gain. Wat valt er te winnen? Wat is de heilige graal in je verhaal? Er is een boek dat heet No Story, No Glory. Ik zou het hier willen omdraaien: No Glory, No Story. Als er niks te winnen valt, valt er ook niks te melden. Hier ligt een kerntaak voor het leiderschap in de organisatie. En dan bedoel ik het leiderschap op alle niveaus: vertel wat er te winnen valt. Vertel dat het niet gemakkelijk zal zijn. Dat het een uitdaging is. Kijk goed naar de waarde van weerstand: mensen houden vast aan wat ze kennen. Hoe krijg jij ze zover dat ze durven los te laten om opnieuw maar dan anders vast te pakken? Laat zien dat je oog hebt voor de waarde van wat is, maar vertel ook waarom het anders moet en zie dat dan als de call to adventure. En vooral: geef je mensen invloed op de vraag hoe je de verandering voor elkaar gaat krijgen. Betrek medewerkers dus bij de hoe-vraag! Maak het niet alleen uitdagend, maar ook spannend. En bemoedig.

5. LEIDERSCHAP EN DE REIS VAN DE HELD

Verandering is een episch verhaal met een call to adventure, een hoofdpersoon (de organisatie), met actoren en factoren die meewerken of tegenstribbelen en met een heilige graal die je strak in het vizier moet houden. Elke verandering verloopt via het achterliggende schema van storytelling: de reis van de held. Waarom? Omdat het kernthema bij storytelling ontwikkeling is; transitie, verandering. Je staat op punt A en moet naar punt B. Welke weg ga je bewandelen? Welke obstakels moet je onderweg overwinnen? Initieer een corporate conversatie rondom de verandering en laat die door Communicatie modereren. Blijf je als leider concentreren op het WAAROM van de verandering. Begin met een persoonlijk verhaal in een expressief-directieve stijl en laat het veranderingsproces door communicatie positioneren in de lopende organisatie. Kijk voor meer op: Leiderschap en verandering.

6. LEIDERSCHAP EN HET NARRATIEF

Vraag je van tevoren goed af wat de centrale boodschap van je verhaal precies is en formuleer die boodschap positief. Zeg dus niet wat je niet (meer) gaat doen, maar vertel wat je wel gaat doen. Probeer niet meer dan één boodschap in je verhaal te verwerken. Heb je er meer, ga dan een etage hoger zitten. Daarmee wordt je verhaal wel iets abstracter, maar dat kun je ondervangen door voorbeelden uit de alledaagse praktijk te geven. Of door je punt te visualiseren. Dat verhoogt de 'plakfactor' van je verhaal. Maar verpak de boodschap liefst in een persoonlijk verhaal over je motivatie als leider, je ervaringen in de branche, je persoonlijk leven of de drive om met collega’s te werken aan een toekomst-vaste organisatie. Kijk ook op spreken in het openbaar voor tips.

7. LEIDERSCHAP EN HET GEBRUIK VAN TEGENSTELLINGEN

Om zaken scherper neer te zetten, werken tegenstellingen goed. Wil je dat de organisatie een rondje wordt, begin dan te vertellen over het vierkant. Draai het dus om. Niet te negatief, want je mensen zitten nu nog allemaal in het vierkant. Noem juist wat positieve kanten van het vierkant. Maar vertel ook waarom je een rondje moet worden. Dat zijn dan meteen de negatieve kanten van het vierkant. Die mag je vervolgens wel benoemen, maar dan als positieve kanten van het rondje, want eigenlijk worden de negatieve kanten van het vierkant juist door het rondje gedefinieerd. Let er daarbij wel op dat je het verander-doel (het rondje) positief formuleert (postive framing). Formuleer je het negatief (negative framing), dan weten mensen doorgaans nog niet wat de bedoeling is. Vertel dus als leider wat je wél wilt en hóe je het wilt. Bedenk wel dat mensen het leuk vinden om mee te denken, niet om te horen wat ze moeten doen.

8. LEIDERSCHAP EN WOORDEN

All leaders are in the business of words. Verhalen vertellen is Chefsache. Hou het bij het vertellen van verhalen concreet, persoonlijk en dichtbij. Gebruik geen dure woorden als je ook betaalbare woorden kunt gebruiken. De power of words is geen kwestie van mooie woorden, maar van de juiste woorden. Maak daarvoor vooral gebruik van de woorden uit de organisatie. Niet per se het jargon, maar woorden die mensen van vlees en bloed gebruiken tijdens hun werk. Die woorden heb je nodig. Want als je het eens bent over de woorden, ben je het ook eens over de inhoud. Kijk hier voor tips om je woorden de uitwerking te geven die je graag zou willen: Verbeter je speech of presentatie met tips uit de wereld van storytelling.