Hoe lang duurt een cultuurverandering?

Om een gedragsverandering in een organisatie door te voeren, zul je naar de culturele context van dat gedrag moeten kijken en met name naar wat gedrag drijft. Dat zit niet alleen aan de 'buitenkant', maar uiteindelijk diep van binnen. Werken aan en met de Schaduw van een organisatie is geen kwestie van weken of maanden, maar van jaren. Gewoon even om een idee te krijgen.

Cultuurverandering vrij naar Judith Herzberg: "Ook al denk je: dat zal wel lang gaan duren, dan duurt het toch nog altijd langer dan je denkt."

Gemiddelde doorlooptijd

• Eerste zichtbare gedragsverandering (early adopters ): 6 tot 12 maanden

• Brede acceptatie en doorwerking in de praktijk (early majority) : 2 tot 3 jaar

• Verankering in cultuur, systemen en taalgebruik (late majority): 4 tot 7 jaar

Ruwe vuistregel

Voor elk jaar dat je een cultuur (de Schaduw) hebt genegeerd, heb je een jaar nodig om haar te veranderen. Hieronder de factoren die op de duur van invloed zijn:

Schaalgrootte

Hoe groter de organisatie, hoe taaier de verandering. Niet alleen omdat er meer lagen, belangen en routines zijn, maar ook omdat cultuur zich niet lineair laat beïnvloeden. In kleine organisaties zie je vaak binnen een paar maanden zichtbaar effect; bij middelgrote organisaties duurt het minstens een jaar; bij grote instellingen of concerns kun je rustig uitgaan van drie tot vijf jaar. Cultuurverandering is geen project, maar een proces — en schaal maakt dat proces stroperiger, diffuser en dus trager. Juist daarom vraagt het om consistentie, herhaling en verankering in HR-beleid, communicatie én leiderschap.

Urgentie

Zonder gevoel van urgentie gebeurt er niets. Medewerkers veranderen hun gedrag pas als ze ervaren dat stilstaan geen optie is. Als er sprake is van externe druk (schandaal, fusie, disruptie) kan dat het processen versnellen. Maar een afgedwongen gedragsverandering is niet hetzelfde als een geïnternaliseerde gedragsverandering. De urgentie hoeft niet per se dramatisch te zijn - een fusie, een crisis, een reorganisatie - maar moet wel invoelbaar zijn: waarom moet dit nú? Waarom raakt het mij, mijn werk, mijn team? Leiders die urgentie weten te verbinden aan het dagelijkse werk en aan persoonlijke motivatie, krijgen sneller beweging in de organisatie dan zij die blijven hangen in abstracte noodzaak.

Leiderschap

Cultuurverandering kan niet zonder voorbeeldgedrag. Wie iets wil veranderen in de organisatiecultuur, moet bereid zijn zelf de eerste stap te zetten; zichtbaar, geloofwaardig en consequent. Een leider die zegt “dit wordt belangrijk” en daar zelf niets van laat zien, verliest zijn gezag. Een leider die het lef heeft om zichzelf ook te veranderen, wint vertrouwen. En vertrouwen is cruciaal, want cultuurverandering is een gezamenlijk leerproces.

Consistentie in beleid van HR en Communicatie

Als Communicatie iets anders uitstraalt dan het HR-beleid afdwingt, haakt iedereen af. Medewerkers prikken er feilloos doorheen wanneer de toon van de campagne niet wordt ondersteund door concrete keuzes in leiderschap, werving, beoordeling of beloning. Cultuurverandering vraagt daarom om afstemming tussen Communicatie en HR: dezelfde woorden, dezelfde signalen, dezelfde norm. Pas als wát je zegt én wat je doet samenkomen, ontstaat er vertrouwen.

Het narrative of change en de methodiek

Communicatie bij cultuurverandering ontstaat niet aan de tekentafel, maar ontwikkelt zich in de praktijk; via observatie, interactie en analyse. Het narrative of change is dan ook geen vast script, maar een werkdocument dat meebeweegt met de werkelijkheid. Verhalen ophalen, luisteren naar de niet-vertelde verhalen (de Schaduw), zoeken naar patronen en rode draden: dat is de kern van deze aanpak. In elke fase van het proces stel je het verhaal bij, zodat het aansluit bij wat er leeft en nodig is. Zo zet je communicatie in als leerinstrument.

Tip

Richt je niet op ‘cultuurverandering’ als abstract doel, maar op concreet gedrag dat je wél of juist niet meer wilt zien.

Maar verwerk de Schaduw wel in het narrative of change. Begin klein. Maak het zichtbaar. Vertel verhalen. Juist over de Schaduw. Herhaal. Beloon.

Meer weten?

Neem gerust contact op.