Sahara of zandbak? Kernwaarden met storytelling laden

Kernwaarden mogen zich niet beperken tot posters op de muur, maar moeten in het dagelijkse gedrag tot uitdrukking komen. Je zou er je medewerkers aan moeten kunnen herkennen. Dat betekent dat ze pas werken als je het er met elkaar regelmatig over hebt in dialoog-sessies over houding en gedrag in concrete situaties.

Elke organisatie heeft ze. Flexibel. Duurzaam. Transparant. Resultaatgericht. Gefeliciteerd met je kernwaarden — en dan? Wat ga je ermee doen? In veel gevallen blijven het abstracte containerbegrippen. Woorden zonder tanden. Of het worden scherp omlijnde, normatieve voorschriften.

Begin jaren 2000 toonde Jim Collins aan dat succesvolle bedrijven juist sterk scoorden op heldere kernwaarden. Maar sindsdien is het vooral een modewoord geworden. Veel organisaties hebben kernwaarden, maar geen idee wat ze ermee moeten. Ze worden niet operationeel gemaakt. Niet geladen. En dus niet geleefd.

Wat de randen van een zandbak voor een spelend kind zijn, is het dynamiseren van kernwaarden voor een organisatie. Zo vormen ze een frame voor het handelen. Daarmee gaan creativiteit, werkplezier én resultaat er met sprongen op vooruit.

De zandbak als alternatief voor de Sahara

Kijk naar kernwaarden zoals een kind naar een zandbak kijkt. Wat maakt een zandbak aantrekkelijk? De randen. Binnen die begrenzing ontstaat vrijheid. Creativiteit. Spel. Zet datzelfde kind in de Sahara en het raakt verlamd: geen oriëntatie, geen kader.

Eéndimensionale kernwaarden zijn een soort Sahara voor de mensen in je organisatie. Duidelijke, besproken en begrensde kernwaarden zijn de zandbak. Ruim, maar niet onbeperkt. Dáár zijn die kernwaarden voor bedoeld: ruimte en begrenzing. Niet star, niet rigide, maar wel richtinggevend. Ze vormen het frame waarbinnen medewerkers verantwoordelijkheid kunnen nemen én plezier kunnen hebben.

Maak kernwaarden dynamisch

Veel organisaties willen sturen op kernwaarden als 'resultaatgerichtheid' of 'verantwoordelijkheid'. Prima. Maar als je er alleen op blijft hameren, mis je de context waarin gedrag ontstaat. Kies liever voor dynamische assen. Niet: "We zijn resultaatgericht." Maar: "Hoe balanceren we resultaatgerichtheid en werkplezier?"

Dat gesprek, over de spanningen en keuzes in de praktijk, dát is waar kernwaarden betekenis krijgen. Dat is waar het in dialoog-sessies over moet gaan aan de hand van storytelling-voorbeelden.

Niet de kernwaarde zelf, maar het gesprek erover maakt het verschil.

Gesprekken over de grens

Wie verantwoordelijkheid krijgt, krijgt ook ruimte. Maar wanneer slaat die ruimte door in vrijblijvendheid? Wat vraagt het van iemand om met meer vrijheid om te gaan?

Op welke manier zijn medewerkers zich bewust van de dynamiek die kernwaarden op deze manier hebben in hun dagelijkse werk? Waar liggen voor medewerkers de grenswaarden waarbij verantwoordelijkheid ten koste gaat van creativiteit en wanneer gaat werkplezier ten koste van verantwoordelijkheid?

Dat zijn de vragen die je stelt in dialoog-sessies. Niet als controle, maar als thema. Welke verhalen leven er in het team? Wat gebeurt er als we een kernwaarde even negeren? Hoe ziet een botsing tussen twee kernwaarden eruit in de praktijk?

Zo ontstaat inzicht. En eigenaarschap.

Voor het Helen Dowling Instituut hebben we kernwaarden niet alleen vastgesteld, maar gedynamiseerd. We verzamelden verhalen van psychologen, vrijwilligers, staf en directie. Analyseerden patronen en spanningsvelden. En bespraken die in dialoog-sessies. De waarde zat niet in de woorden, maar in de verhalen en reflectie. Daar ontstond gedeeld begrip.

Voorkom de cultuur van untold stories

Te vaak worden kernwaarden normatief geïnterpreteerd: zo hoort het. Punt. Maar dan ontstaan er schaduwnormen en schaduwgedrag; gedrag dat afwijkt, maar niet besproken wordt. Dan krijg je een cultuur van untold stories of zelfs verzet.

Door het gesprek te voeren, maak je zichtbaar wat normaal is en wat niet. Je maakt ruimte voor nuance, zonder de kern uit het oog te verliezen.

Dat is de bedoeling van kernwaarden: houvast bieden in een dynamische werkelijkheid. Niet door te normeren, maar door gezamenlijk te onderzoeken.

Meer weten?

Wij helpen organisaties hun kernwaarden te laden via dialoog, storytelling en analyse van de dagelijkse praktijk. Nieuwsgierig hoe dat werkt? Neem contact op.